Wat alle discussies rondom Me Too ontegenzeglijk aantonen, is dat de seksuele moraal aan het veranderen is. De tolerantie voor seksuele intimidatie op de werkvloer is duidelijk afgenomen en dat is pure vooruitgang. Maar val ik nu niet ten prooi aan het blinde geloof dat het almaar beter zal worden, omdat wij ons steeds verder geëmancipeerd hebben? En leert de geschiedenis niet dat de ontwikkelingen van de seksuele moraal een grillig verloop hebben en dat er absoluut geen garantie is dat het almaar beter wordt?
Zo bleek de seksuele revolutie in de jaren 60 achteraf gezien toch minder vooruitstrevend dan het eerst leek en na het uitbreken van het aidsvirus in de jaren 80 klonk van alle kanten de waarschuwing dat vrije seks ziekmakend is. Die negatieve stemming blijkt ook de grondtoon te zijn in het hedendaagse Me Too debat waarin seks telkens weer geassocieerd wordt met intimidatie, macht en geweld. Dit voorspelt dus weinig goeds voor de toekomst.
Ik pleit ervoor om op een andere manier naar deze discussie te kijken. Zo denk ik dat we aan de vooravond staan van een nieuwe seksuele revolutie die ertoe leidt dat de aandacht verschuift van individuen die bezig zijn om zich seksueel te bevrijden naar de seksuele relaties tussen individuen. Dit heeft grote gevolgen voor de samenleving. Wat zou toch heerlijk zijn wanneer ongewenste seks een zeldzaamheid wordt!
Toch is Me Too op zichzelf niet genoeg om de samenleving verder te brengen. Los van alle inhoudelijke conflicten die via Me Too worden uitgevochten, zijn er ook heftige controverses over de vorm waarin deze discussies gevoerd worden. Zo stellen de tegenstanders van Me Too dat het beledigend is voor de slachtoffers van verkrachtingen wanneer hun traumatische verhalen op een lijn worden gesteld met de tobberige verhalen van vrouwen of mannen die gaan over een vreemde hand die ongewild op een knie heeft gelegen. Maar is dit wel zo duidelijk als het hier lijkt? Mijn bezwaar is dat deze kritici er te gemakkelijk vanuit gaan dat er een duidelijke hiërarchie in het lijden bestaat. Dat mensen toch geneigd zijn om zulke eenduidige oordelen te vellen, is te wijten aan de vorm waarin deze discussie gevoerd wordt. In dit discours wordt te eendimensionaal in termen van dader versus slachtoffer gedacht. Maar de jonge mooie vrouw die bewust met haar getrouwde baas naar bed gaat om carriere te maken, is net zo goed medeplichtig aan het smerige spel dat al eeuwen tussen onderdrukkers en onderdrukten gespeeld wordt als de vieze geile bazen die nu publiekelijk aan de schandpaal worden genageld.
Zolang het discours van Me Too in individualiserende termen van dader versus slachtoffer blijft hangen, dreigen de kansen op een nieuwe seksuele revolutie onbenut te blijven. De belangrijkste les die uit de discussies rondom Me Too geleerd kan worden, is dat het bij seks niet alleen om verovering en vrijheid, maar ook om kwetsbaarheid en fijnzinnige afstemming draait.
Wil Me Too de opmaat zijn voor de nieuwe seksuele revolutie, dan is het van belang om te begrijpen dat de verhalen van de slachtoffers van seksuele intimidatie en seksueel geweld niet op zichzelf staan, maar dat het hier ook gaat om sociale pathologieën die op het marco-niveau van de samenleving verwerkt moeten worden. De vraag waar wij nu voor staan, is hoe er in de media ook ruimtes kunnen worden gecreëerd waarin daders en slachtoffers van seksueel geweld zich met elkaar kunnen verzoenen. Dit heeft de samenleving nodig om beter, dat wil zeggen humaner te worden.
Beste Martien Schreurs,
Bedankt voor uw interessante schrijfwerk. Ik ben zo vrij te reageren op uw stuk:
Ik ben het met u eens om de focus van individu naar een ander niveau te verschuiven, om hiermee openheid en ruimte te creëeren.
Wat ik veelal mis in de samenleving, is zoals u beschrijft, fijnzinnigheid, schoonheid en kwetsbaarheid van vrijen.
Erover praten is moeilijk, een taboe, maar als het gaat om goed of slecht, sensatie en ongenuanceerde visies dan zijn de gesprekken wel mogelijk in de trant van: ‘wat vindt jij ervan?’ ‘Goed of slecht’?
Er schoot mij iets anders te binnen terwijl ik uw stuk las. Waar begint dit allemaal? Waar liggen de wortels van de manier van denken en voelen bij onderdrukker vs. onderdrukte bij ‘Me Too’ als ik kijk in mijn generatie? Er zit in onze maatschappij natuurlijk al langer een discrepantie in de verhouding tussen mannen en vrouwen, maar ik beschrijf nu hoe het voor mij voelt in mijn generatie.
Als ik mij herinner hoe ik vroeger (ongeveer 12 jaar geleden, ik ben nu 26) seksuele voorlichting kreeg op de middelbare school. Dan was dit vaak gericht op de man en hoe hij zijn ejaculatie kan bereiken met de nadruk op voortplanting. Het vrijen, de tijd nemen voor onderzoek bij elkaar en het vrouwelijke orgasme is in de lessen die ik gehad heb vrijwel nooit voorgekomen. ‘Wat gebeurt er als een vrouw klaarkomt?’ ‘Hoe laat je een vrouw genieten?’ Dat waren vragen waar ik vroeger over nadacht en niet zomaar durfde te stellen.
Porno geeft ongenuanceerde beelden van het mannelijke geslachtsdeel en een onrealistisch beeld van hoe je een liefdes gemeenschap doorbrengt, ondanks dat wordt het wel veel bekeken (met name door jongens). De man wordt hier al (misschien onbedoeld) enigszins verheven in het spel tussen man en vrouw. Daarbij hebben mannen daardoor misschien onbewust het gevoel te moeten presteren, te moeten ejaculeren, te moeten veroveren en dominant te moeten zijn. De vrouw kan het gevoel krijgen te moeten zorgen dat de man klaarkomt, anders heeft hij een deuk in zijn imago en dan heb je geen leuke avond. Het is wat gechargeerd beschreven om het probleem duidelijk te belichten. De man staat als het ware machtiger in het spel dan de vrouw. Als er in de vroege educatie meer aandacht wordt besteed aan dit onderwerp zodat er een realistisch en meer gelijkwaardig beeld ontstaat bij jonge mensen, dan schat ik in dat latere dominantie in de vorm van ‘Me Too’ gebeurtenissen zou kunnen afnemen.
In de Verenigde Staten wordt je keel haast dichtgeknepen als het gaat om praten over vrijen/seks en zijn er zeer strenge regels als het gaat om aanraking van bv. patiënten in het ziekenhuis. Tegelijkertijd worden in kelders de meest afthanse video’s gemaakt.
Dit geeft het contrast weer van de verstikkende en tegelijk uitgegumde grenzen weer.
Hoe kun je als dan kind/puber/adolescent dan weten hoe het zit? En waar überhaupt je eigen grens ligt. Ik hoop niet dat we de V.S. achterna gaan.
Het individuele zal uitwerken op het geheel. De maatschappij en technologie kunnen invloed hebben op het individu. Openheid kan beginnen door het te bieden. Het dialoog zou een wonderbaarlijke revolutie kunnen bieden, hopelijk?
Beste Julia Mulder,
Hartelijk dank voor jouw doordachte reactie op mijn stuk over Me Too! Ik ben het eens met jou voorstel om helemaal in te zetten op voorlichting bij jongeren. Als jongeren op jonge leeftijd leren wat voor hen goed voelt en wat niet, dan kunnen zij ook grenzen aangeven. Jongeren kunnen dit onderscheidingsvermogen nooit ontwikkelen wanneer de relationele dimensie van seks -om wat voor reden dan ook en dat blijken veelal culturele redenen te zijn zoals onder andere blijkt uit de interessante artikelen die de laatste dagen geschreven worden door mondige vrouwen uit Islamitische en hindoestaanse gemeenschappen- onbespreekbaar blijft. Vaak wordt seksuele voorlichting in technische of medische zin gegeven. Ik weet nog dat ik als student zat te eten in de mensa van de letterenfaculteit op de Witte Vrouwensingel in Utrecht en dat daar overal posters aan de muur hingen over geslachtsziektes. De lust van vrijen werd daar goed de kop ingedrukt. En dan het voorbeeld van Amerika dat je geeft, is treffend. En dat slaat over naar Europa. Zo sprak ik een tijd terug met een vrouw die werkt bij de kindertelefoon. Zij vertelde mij dat het steeds meer tijd en moeite vergt om studenten te trainen in gespreksvoering over seks, omdat de studenten in de afgelopen twintig jaar geremder zijn geworden.
Wat jij duidelijk aangeeft in je reactie is dat we dankzij Me Too sensibeler worden voor de perspectieven van mannen en vrouwen. Ik denk inderdaad dat Me Too in dit opzicht een stap in de goede richting is. Wat ik nog verwarrend vind in de discussie zoals die in de media gevoerd wordt, is dat het alle kanten opgaat. Eerst dacht ik dat het alleen om seksueel geweld op de werkvloer ging, maar nu krijgen wij ook een inkijk in het seksuele geweld binnen religieuze gemeenschappen. Ik denk dat het van belang is om vooral het doel van Me Too in het vizier te houden. Het gaat om de bestrijding van misbruik met als doel om vrouwen en mannen in staat te stellen om van hun lijf te genieten.