Kippevel

Ik kijk graag naar voetbal op televisie. Zelf heb ik ook altijd met veel plezier gevoetbald in de tuin van mijn ouders en in de parken van de steden waarin ik gewoond heb. Hoewel het er in de laatste jaren zelden meer van komt om paaltjesvoetbal of kleine partijtjes van 2 tegen 2 te spelen, kan ik nog steeds tientallen keren een bal hooghouden. Het is altijd leuk om dat trucje aan mensen te laten zien. Dan voel ik mij weer dat jochie dat gewoon lekker aan het spelen is. Ik houd van het straatvoetbal, maar het voetbal wordt natuurlijk op zijn best gespeeld door profvoetballers die in het officiële voetbalspel de wereldtop bereikt hebben. Een van de onmiskenbare voordelen van Youtube is dat ik vaak kan terugkijken naar de mooiste doelpunten van wereldsterren als Ronaldo, Messi en Ibrahimovic. Ik zou zo een playlist van mooiste doelpunten kunnen samenstellen. Er komen steeds nieuwe doelpunten bij, maar er zijn twee doelpunten die voor mij altijd op nummer 1 en op nummer 2 blijven staan. Deze beide doelpunten werden gemaakt in het jaar 1986 toen Argentinië in de kwartfinale van het wereldkampioenschap voetbal in Mexico tegen Engeland speelde. Hoe vaak krijg ik niet kippenvel als ik de tweede goal van Maradona terugzie? Iedere voetballiefhebber weet meteen waar ik het nu over heb.
Wat de beide doelpunten van Maradona zo memorabel maakt, was dat ze onderdeel uitmaakten van een pijnlijke politieke geschiedenis die in deze momenten zichtbaar werd. Ik denk dat er geen voetbalwedstrijden tussen landen zijn geweest waarin zo veel spanning voelbaar was. Die spanning ging terug naar de oorlog die Engeland vier jaar eerder begonnen was tegen Argentinië (Falklandoorlog, 1982). De aanleiding van deze oorlog was dat de Argentijnse generaal en president Leopold Galtieri in het voorjaar van 1982 op het onzalige idee was gekomen om de rotsige Flaklandeilanden voor de Zuidkust van Argentinië in te nemen. Deze eilanden hoorden nog altijd bij het Britse koninkrijk en hij wist natuurlijk dat hij hiermee in conflict zou komen met deze voormalige wereldmacht die nog steeds over een leger beschikte dat veel sterker was dan de Argentijnse krijgsmacht. Toch dacht hij kennelijk dat hij dit risico wel kon nemen. Misschien dacht hij dat de Engelsen het er bij zou laten zitten, want die Falklandeilanden hadden verder weinig betekenis.
Maar zoals zo vaak gebeurt met dictators die door jaknikkers omringd worden, bleek deze dictator een fatale inschattingsfout te maken. Voor de toenmalige premier van Engeland, Margaret Thatcher, kwam deze provocatie als een geschenk uit de hemel. Zij zag dit als een buitenkans die zij met beide handen aangreep, omdat ze hiermee de aandacht kon afleiden van de enorme binnenlandse problemen die zij na haar drastische bezuinigingen in de publieke sector over zichzelf had afgeroepen. Haar machiavellistische spel was in zekere zin succesvol, want Engeland kwam een paar maanden later als winnaar uit deze oorlog. Margaret Thatcher werd mateloos populair, maar de grote rampspoed trof natuurlijk de duizend Argentijnse en Engelse soldaten die in deze krankzinnige oorlog gesneuveld waren. Om de zogenaamde eer van Engeland -lees: het hachje van Thatcher- te redden, moesten 649 Argentijnse jongens en 258 Britse jongens het leven laten.
De vernedering en pijn zaten er diep in bij de trotse Argentijnen en er stond veel op het spel toen hun land vier jaar later in deze kwartfinale van het wereldkampioenschap voetbal uitkwam tegen Engeland. Alle Argentijnen hoopten dat hun nationale voetbalteam ervoor zou zorgen dat de eer van Argentinië hersteld zou worden. Zij hadden goede redenen om te hopen op een overwinning, want als voetbalnatie deed Argentinië zeker niet onder voor Engeland. Daarnaast beschikte Argentinië op dat moment over de beste voetballer aller tijden. Het gaat hier natuurlijk om de kleine Argentijnse voetballer Diego Armando Maradona (1 meter 65) die op dat moment in absolute topvorm was. Hij was razend populair en hij moest ervoor zorgen dat de vernedering van de Falklandoorlog gewroken zou worden.
In de aanloop naar deze beladen wedstrijd ervoer ik hoe ik als voetballiefhebber in die oorlogsstemming meegezogen raakte en daar voelde ik mij niet goed over. Er rezen morele vragen die ik liever uit de weg wilde gaan, omdat ik naar het voetbal wilde kijken. Aan de andere kant wist ik dat het een illusie is om sport en politiek te scheiden. Ik moest natuurlijk denken aan de beroemde Nederlandse trainer Rinus Michels die meermalen gezegd heeft dat “voetbal oorlog is”. Wat mij zo tegenstaat in deze uitspraak is dat oorlog hiermee verheerlijkt lijkt te worden. Voetbal vinden wij toch amusant? En gold dit volgens Michels ook voor oorlog? En raakte ik niet ook in de ban van een oorlog hitsende stemming die zo veel levens kapot had gemaakt? Was ik niet medeplichtig geworden aan een discours waar ik niks mee te maken wilden hebben?  
Natuurlijk kon ik er ook voor kiezen om niet naar deze wedstrijd te kijken, maar daarvoor vond ik dit zogenoemde spelletje te leuk. Ik hield met andere worden te veel van voetbal om een goede keuze te kunnen maken. De esthetiek won het weer van de ethiek en ik gaf mij er ongegeneerd aan over. Ook moet ik schuldbewust zeggen dat ik weer volop aan mijn trekken kwam. Het was een mooie open wedstijd, de teams waren aan elkaar gewaagd, zij het dat Argentinië wel de betere ploeg was. Toch lukte het lange tijd niet om door de verdediging van Engeland heen te breken. Maradona was de absolute uitblinker met zijn magistrale dribbels en zijn prachtige passen naar zijn medespelers. Maar ook hij slaagde er lange tijd niet in om te scoren. Er moest iets geforceerd worden. Uiteindelijk gebeurde er iets wat wel in de lucht hing, maar wat niemand zag aankomen.
In de 51ste minuut van de wedstrijd kwam het cruciale moment waarover tot op de dag van vandaag wordt nagepraat. Maradona kwam na weergaloos samenspel met zijn medespelers alleen voor de keeper, maar de bal werd hoog door de lucht gespeeld en de kleine Maradona kon er onmogelijk bij. Toch sprong hij omhoog. Hij maakte een koppende beweging, terwijl hij tegelijk een armbeweging naar zijn hoofd maakte. Pas in de herhaling zie je hoe hij zijn hoofd gebruikt als camouflage voor zijn hand waarmee hij de bal het doel inslaat. Veel Engelse spelers zagen wat er gebeurde en zij beklaagden zich woedend bij de scheidsrechter. Terwijl Maradona juichend naar de kant rent, zien we vanuit een ander camera-standpunt dat hij tijdens zijn sprint heel eventjes naar de scheidsrechter kijkt. Hij checkt of de scheidsrechter zijn valsspelerij gezien heeft en als hij in een fractie van een seconde ziet dat de scheidsrechter niks gezien heeft, rent hij juichend verder. Even later staat hij aan kant van het veld en gebaart hij naar zijn verbijsterde medespelers dat hij geknuffeld wil worden. Natuurlijk komen ze op hem afstormen. Ze kunnen hem wel opvreten, zo dol zijn ze op hem. Wat dit moment zo aangrijpend maakt, is dat hier zichtbaar wordt waar Maradona vandaan komt. Hier zien we de straatjongen die zijn harde leerschool in de armste sloppenwijken van Buenos Aires genoten heeft. Zijn gogme paste bij de vuile oorlogsstemming die op dat moment in de lucht hing. Maradona zou later in de persconferentie zeggen dat hij het doelpunt met zijn hoofd en “de hand van God” gemaakt had. Deze uitspraak is onvergetelijk geworden. Ik voel van alles als ik terugkijk naar dit moment, maar het is zeker geen kippenvel dat ik hier voel opkomen. Daarvoor zat er te veel venijn en gif in deze actie.
Mijn kippenvelmoment komt als de 55ste minuut van de wedstrijd is aangebroken. Eerst lag de wedstrijd lange tijd stil en de commentatoren konden niet uitgepraat raken over het bedrog van Maradona. De Nederlandse commentator Theo Reitsma zag het valse spel meteen toen hij met 100000 uitzinnige toeschouwers in het stadion zat. Hij mompelde over de twijfels die altijd rondom Maradona zouden blijven hangen. Andere commentatoren waren minder subtiel en er werd wat af gescholden in de huiskamers. Maradona werd een spelbederver en een oplichter genoemd, maar zijn valse spel paste helemaal in de geest van de vuile oorlog die aan deze wedstrijd vooraf was gegaan. Er hing wraakzucht in de lucht en Maradona leek dit feilloos aan te voelen. Toen alle Engelse protesten tegen de arbitrage afgewezen waren, moest er weer gevoetbald worden en na vier minuten kwam het goddelijke moment dat iedere voetballiefhebber zich zal herinneren.
Weer was het Diego Armando Maradona die de voetbalwereld op zijn kop zette. Op de eigen helft begon hij aan een solo die uiteindelijk tot de beslissende goal zou leiden. De kalme commentator Theo Reitsma kon dit keer zijn emoties niet bedwingen en hij riep: “Maradona, Maradona, alle twijfels zijn verdwenen!”
In zijn memorabele solo passeerde Maradona zes Engelse spelers en toen hij duellerend met de laatste Engelse speler op de Engelse keeper afstormde, was het onduidelijk of hij het zelf was of dat het de Engelse speler was die de bal achter de keeper in het doel schoot. Maar ook al was dit een eigen doelpunt, dan nog kan dit niets afdoen aan de sublieme schoonheid van Maradona’s dribbel. Hier zien wij hoe mooi het voetbal kan zijn. Het leek wel alsof alle mogelijkheden van het voetbalspel in dit verlossende moment geactualiseerd werden. Dit was pure ontlading. De laatste jaren moet ik dit moment steeds weer terugzien. Vergeef mij dat ik er niet over uitgepraat kan raken.   
Maradona gaat maar door met zijn dribbel en terwijl de bal met onzichtbare touwtjes aan zijn voeten lijkt te kleven, passeert hij de Engelse voetballers die van alle kanten op hem afkomen. Maradona zei later dat hij toen 200 kilometer per uur rende en ook deze overdrijving is op een paradoxale manier waar, want zijn solo leek uit een andere wereld te komen. Toen Maradona klaar was met zijn dribbel riep de Argentijnse commentator met huilende stem: “Diego, O Diego van welke planeet kom jij?” Dit was een moment waarvan iedere voetballiefhebber blijft  dromen. Ik voel iedere keer als ik dit moment terugzie kippenvel opkomen.
Op de een of andere manier put ik troost uit dit kippenvelmoment. Wat deze solo zo mooi en ontroerend maakt, is dat je als voetballiefhebber weggeleid lijkt te worden naar een andere hemelse sfeer. In de wereld waar we nu aankomen, is geen oorlog meer. Dit is het pure voetbal dat op zijn allermooist gespeeld wordt.
Maradona heeft miljarden mensen aan het dromen heeft gezet, maar zijn eigen leven eindigde in een nachtmerrie van verslavingen die hem uiteindelijk fataal werden. In een van zijn laatste  interviews op televisie zei hij huilend dat zijn leven mislukt was, maar Maradona kon toen niet meer voor zichzelf spreken. Hij is een publiek bezit geworden.
Mede dankzij Diego Armando Maradona (1960-2020) kan ik blijven dromen over een mooiere wereld. En ik troost mij met de gedachte dat een mooiere wereld ook een betere wereld zal zijn. En zo was het toch goed dat ik naar die beladen wedstrijd tussen Argentinië en Engeland heb gekeken. Als ik doodga, zal ik aan deze tweede goal tegen Engeland terugdenken. Wat zou het mooi zijn als ik in mijn laatste snik kippenvel zal krijgen.